Zachowek

Zachowek to jedna z instytucja prawa spadkowego. Ma za zadanie ochronę najbliższych osób spadkodawcy, które z różnych przyczyn zostały pominięte przez spadkodawcę w testamencie. Takim osobom, prawo zapewnia rekompensatę w postaci częściowego udziału spadkowego z tytułu więzi rodzinnej łączącej osobę uprawnioną do zachowku oraz spadkodawcę.

O prawie do zachowku zdecyduje sąd jeśli spadkobiercy nie chcą dobrowolnie podzielić się odziedziczonym majątkiem z osobą pominiętą w testamencie. 

Nie każda osoba pominięta w testamencie spadkodawcy jest uprawniona do otrzymania zachowku. 

Według litery prawa, przysługuje on wyłącznie najbliższej rodzinie tj:

• zstępni (dzieci, wnuki i prawnuki)
• małżonek
• rodzice spadkodawcy 

Należy zaznaczyć, iż rodzice otrzymują prawo do zachowku tylko wtedy, gdy spadkodawca nie ma zstępnych, czyli dzieci, wnuków oraz prawnuków.

Czas na żądanie zachowku jest ograniczony i wynosi 5 lat od dnia odczytania testamentu lub otwarcia spadku.

Obowiązek zapłaty zachowku powstaje w chwili śmierci spadkodawcy.

Osobami zobligowanymi do zapłaty zachowku są spadkobiercy testamentowi oraz osoby które nie dalej niż 10 lat od otwarcia spadku otrzymały darowizny za życia spadkodawcy. Wartość darowizny oblicza się według stanu darowizny z dnia dokonania umowy a według cen obowiązujących przy obliczaniu zachowku. 

Istnieją okoliczności, kiedy prawo do zachowku nie przysługuje a są to:

• osoby uznane za niegodne dziedziczenia
• osoby, które zrzekły się dziedziczenia lub odrzuciły spadek przysługujący im na mocy ustawy
• małżonek po rozwodzie lub pozostający w separacji 
• osoby wydziedziczone przez spadkobiercę w testamencie

Wydziedziczenie musi zostać uzasadnione i może nastąpić jeśli uprawniony do zachowku:

• wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego 
• uporczywie nie dopełnia obowiązków rodzinnych względem spadkodawcy
• dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci

Roszczenie o zachowek może być jedynie roszczeniem pieniężnym wypłaconym od osób które uzyskały prawo do spadku. Nie można wnosić roszczenia do aktywów, nieruchomości lub przedmiotów posiadających wartość majątkową czy też sentymentalną.

Wysokość zachowku wylicza się z wartości całego majątku wraz z darowiznami pomniejszonego o długi.
Co do zasady, zachowek stanowi połowę wartości udziału spadkowego, który przysługiwałby zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy.
Jeśli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy lub zstępny spadkodawcy jest osobą małoletnią, wówczas przysługuje 2/3 wartości udziału spadkowego.

Kancelaria Radcy Prawnego Eweliny Cicheckiej prowadzi konsultacje dotyczące ustalenia osób uprawnionych do zachowku. Pomagamy również w przygotowaniu pozwu do sądu oraz reprezentujemy klientów na drodze postępowania sądowego a także do czasu wyegzekwowania należnego zachowku od osób zobowiązanych.